woensdag 28 september 2011

Solden bij Boydell & Brewer

De Britse uitgeverij Boydell & Brewer soldeert haar Wagnerboeken met kortingen tot 50%. Misschien een geschikt moment voor de aanschaf van het Parsifalboek van Kinderman en Syer?

Boydell & Brewer : Wagner aanbieding

De volksverlakkerij van links (3)


Volksverlakkerij. Het woord viel nog maar eens deze week in de maalstroom van de communautaire onderhandelingen. En omdat ik het doorgaans associeer met de reacties van links op het Vlaamse emancipatiedenken was ik gisteren aangenaam verrast om in de ochtendkrant eens een correcte analyse aan te treffen vanuit links progressieve hoek. Zoals Lucas Van der Taelen gisteren in de Standaard cultuurminister van de Franse gemeenschap, Fadila Lanaan, kapittelde voor haar kortzichtige Vlaams-onvriendelijke beleid, dat zie ik irritante brulboeien van de linkerzijde als Hugo Camps en Paul Goossens nog niet meteen nadoen.

Het was ook de week dat vanuit kringen van de Linkebeekse burgemeester kon worden vernomen dat Vlamingen "cultureel achterlijk" zijn. Je moet al een gestampte beotiër zijn om de realiteit niet te willen zien dat het de Vlamingen zijn die België cultureel op de wereldkaart plaatsen. Voorbeelden zat. Of zoals een Waalse collega mij vroeger altijd op het hart drukte: "Ce qui est vérifiable n'est pas négociable". Alleen de Waalse filmindustrie heeft lange tijd beter gescoord dan de Vlaamse maar, zo heeft 2011 geleerd, die achterstand zijn we nu toch echt wel aan het bijbenen.

Nooit gedacht dus dat ik Cas Van der Taelen nog eens uitgebreid zou citeren in deze kolommen. Welaan dan.

MAAK VAN BOZAR GEEN BAZAAR
De Franstalige gemeenschapsminister Fadila Laanan (PS) zegt in La Libre Belgique dat de Brusselse kunsttempel Bozar 'zich in een situatie van overdreven vervlaamsing bevindt'. Nu is 'vervlaamsing' een woord dat snel door Franstalige politici in de mond wordt genomen. Ze gebruiken het steeds als betrof het een bedreiging van de democratie, het resultaat van een perfide Vlaamse samenzwering. Dat staat in contrast tot hun interpretatie van 'verfransing', wat zij zien als een onvermijdelijke sociologische evolutie.

Als er in één zin wordt gesproken over vervlaamsing en Brussel, gaat het vaak over het aantal Vlamingen dat aan het hoofd van Brusselse culturele instellingen staat. Voor sommige Franstalige coryfeeën is het onbetwistbare succes van die cultuurcentra minder belangrijk den een communautair evenwicht dat kan worden afgelezen van een politieke weegschaal.

MACHTELOZE PASIONARIA
Als Fadila Laanan nu uithaalt in de pers, heeft ze daar haar redenen voor. Haar beleid als cultuurminister is niet indrukwekkend, al zal dat ook liggen aan de zeer beperkte financiële middelen van de Franse gemeenschap. Dus bestijgt ze als een ware Pasionaria van Anderlecht op een jaar van de gemeenteraadsverkiezingen de communautaire barricades en waarschuwt ze voor het Vlaamse Gevaar. Dat is altijd goed voor een beetje belangstelling van de Franstalige media.
Waarschijnlijk wordt de cultuurminister bestookt door ontevreden Franstalige kunstenaars, die niet begrijpen dat zij er niet kan voor instaan dat ze in Bozar tentoongesteld worden. Want voor de aan Bozar verbonden 'Prijs van de Jonge Schilderkunst' waren er geen Franstaligen geselecteerd. Dat de keuze door een onafhankelijke, internationale jury werd gemaakt, staat haaks op een cultuurbeleid dat alles afweegt op een communautaire balans.
De partisane uitval van de cultuurminister verbaasde, want men zou toch kunnen verwachten dat ze de lof zingt van het werk van directeur Paul Dujardin. Die heeft in enkele jaren tijd het wat ingedommelde Paleis voor Schone Kunsten omgevormd tot een dynamisch kunstencentrum. Onder zijn impuls kreeg het gebouw zijn vergane glorie terug en de opeenvolgende tentoonstellingen waren van een internationaal niveau.
Maar voor Laanan gaat het net daar mis. Het is haar niet te doen over die internationale uitstraling of over de kwaliteit van de kunstenaars. Haar analyse is ondubbelzinnig : 'De Vlamingen worden beter bediend in Bozar dan wij'. Blijkbaar zou Bozar eerder een bazaar moeten zijn waar de gemeenschappen van dit land gelijk 'bediend' worden.

Voor haar is Luc Tuymans niet een artiest van wereldklasse van wie het werk te zien is van New York tot Tokio. Neen, Laanan kruist zijn naam aan met een 'V'. Daar moet een 'F' tegenover staan. En als er geen Franstalige kunstenaar van het niveau van Tuymans is, heeft Bozar een probleem in de logica van Fadila Laanan. Tuymans mag dan allerminst als flamingant geboekstaafd staan, dat maakt voor de communautaire hardliners van de partij van Laanan niets uit. Overal zien ze Vlaamse Trojaanse paarden. Als Daan morgen een concert geeft in Bozar, zullen zijn virulente stellingnames tegen het Vlaams-nationalisme niet meetellen in hun rekeningen. Dan wordt hij voor de PS weer een Vlaming die de plaats van een francofoon usurpeert en slechts een pion is in het strategische plan van de Vlamingen om de macht in Brussel te grijpen.

Lanaan is net als vele andere Brusselse PS-coryfeeën slechts Belgicistisch als ze er hun voordeel bij doen. Als ze hun politieke invloed voelen verminderen, nemen ze zonder schroom standpunten in die men eerder van nationalistische partijen verwacht.

VLAAMS VIRUS
Laanan had twee jaar geleden ook het Vlaamse virus bespeurd in dat andere Brusselse kunstencentrum, Wiels. Ook daar kwamen volgens haar te weinig Franstaligen aan bod. Ondertussen is Wiels net als Bozar uitgegroeid tot een instituut met internationale uitstraling. Laanan zegt nu dat het beter gaat met Wiels. Misschien komt dat omdat de tentoonstelling van Francis Alys zo'n groot succes was. Alys gaat in België door voor een Franstalige. Dat hij geboren is in Antwerpen, in Mexico woont en voor Newsweek bij de artistieke top tien van de wereld hoort, is voor de minister waarschijnlijk minder belangrijk dan zijn communautaire etiket.

Nu is er in Wiels een evenwicht tussen de gemeenschappen bereikt, zegt Laanan. Het is in ieder geval een merkwaardig evenwicht. De Vlaamse Gemeenschap geeft jaarlijks vier keer meer geld aan Wiels: 600.000 euro tegen 150.000 euro. Tegen dat soort vervlaamsing van de financiering heeft minister Laanan blijkbaar minder bezwaren. De uitspraken van de cultuurminister zeggen veel over haar beperkte inzicht in de artistieke werking van kunstencentra als Wiels en Bozar. En vooral over het totaal gebrek aan enige visie op de mogelijkheden die ze bieden aan Brussel voor het internationale imago van de stad. Het lijkt wel of Laanan terug wil naar de tijd dat de artistieke keuzes op kabinetten gemaakt werden. Dat maakt cultureel dienstbetoon mogelijk, waarbij de kwaliteit van de kunstenaar ondergeschikt wordt aan politieke en communautaire evenwichten en bevriende kunstenaars bediend kunnen worden. Dat de minister in haar interview zelfs niet blijkt te weten wie haar vertegenwoordiger is in de Raad van Bestuur van Bozar, zegt alles over haar subjectieve benadering van het dossier. Niet een voorbeeld geeft ze van de vermeende achterstelling van Franstalige kunstenaars. Daar vroeg La Libre ook niet naar. Dat is een andere vaststelling: wie met de vlag van de vervlaamsing zwaait, kan altijd rekenen op kritiekloze Franstalige media-aandacht.

dinsdag 27 september 2011

Wagner in de provincie : Die Walküre in Enschede


Telkens wanneer er sprake is van de Ring die de Nationale Reisopera produceert in Enschede, klopt Nederland zich op de borst. Ook vandaag niets dan lof in de Nederlandse pers naar aanleiding van de première van Siegfried, zondagnamiddag in het Wilminktheater van Enschede. Dagblad Trouw spreekt over een "onnavolgbaar goede enscenering" en een muzikale uitvoering waar "menig internationaal operahuis met jaloezie naar zal kijken". De Volkskrant vindt dat het bewijs is geleverd dat Wagners kolossale vierluik ook gedijt bij "inventieve eenvoud" waarbij "menig heilig Wagnerhuisje omver wordt geschopt". De als Siegfried debuterende Estse tenor Mati Turi zou "het uithoudingsvermogen van een tienkamper" bezitten en een "zinderende intensiteit veroorzaken die de aandacht tot de laatste minuut gevangen houdt." "Mati Turi is een fantastische vondst", beweert De Telegraaf. "Er is weer iets geweldigs gerealiseerd in Enschede, voor een fractie van wat het elders kost".

Het lijkt wel alsof Nederland plots alle realiteitszin verliest telkens als de Twentse Ring ter sprake komt. En omdat die ondertussen goed op weg lijkt om cultstatus te verwerven trok ik vorige zaterdag naar Enschede om de gefilmde versie van Die Walküre te bekijken.

Antony McDonald koos voor een letterlijke tekstinterpretatie : een zwaard is een zwaard en een glas mede is een glas mede. Eens die keuze gemaakt (en ik veroordeel die geenszins, gezien de irritante vormen van vervreemding waarmee het Duitse Regietheater ons tegenwoordig opzadelt) heeft een regisseur mijns inziens slechts twee dingen te doen : zorgen dat zijn acteurs het beste in zichzelf naar boven halen en de illusie verschaffen dat zij handelen vanuit een innerlijke noodzaak. In tweede instantie moet hij samen met zijn scenograaf een beeldentaal ontwikkelen die voldoende fris en origineel kan worden genoemd opdat hij zich kan onderscheiden van datgene wat elders reeds op de planken heeft gestaan. Dat laatste is, gezien de schaarse middelen waarover de Nationale Reisopera beschikt, natuurlijk onmogelijk en dus hoef ik de productie op dit punt niet eens te beoordelen, anders zou ik mij verplicht voelen om een heel laag cijfer te geven. Wotan's vertrekken in Walhalla zijn nog net niet van bordkarton maar wel behoorlijk "shabby". De scenografische impressie waar McDonald naar streeft is die van een zekere burgerlijke huiselijkheid, een beetje zoals Jossie Wieler dat deed in Stuttgart maar McDonalds decors kunnen de vergelijking met Anna Viebrocks geniale ontwerpen geenszins doorstaan.

Met de acteursregie heeft McDonald gelukkig meer succes. Dat is dan in eerste instantie te wijten aan Kelly God. Die heeft als Sieglinde zoveel persoonlijkheid te koop dat ze haar dominante echtgenoot tot een bleke figuur reduceert. Gregory Frank als Hunding is een saai, ambtelijk boswachtertje, compleet met een lachwekkende aangeplakte snor. Onnodig te vermelden dat het dramatisch gegeven van het eerste bedrijf daarmee meteen erg scheef is getrokken. Dat deze Sieglinde het langer dan één dag met haar boswachter zou uithouden, dat gelooft geen mens. Met haar ogenspel beheerst ze het hele eerste bedrijf en dat kan in de zaal nooit even duidelijk zijn geweest als in deze gefilmde versie.

De weinig charismatische Michael Weinius is haar Siegmund. Zijn meest dramatische daad stelt hij door seconden lang wezenloos te staren in het uitnodigende decolleté van zijn opgewonden zusje. Deze Sieglinde weet precies hoe je een kerel op temperatuur moet krijgen maar Weinius kan daar niet het gepaste antwoord op geven. Jammergenoeg kan Kelly God dat vocaal niet in dezelfde mate waarmaken. De stem wordt regelmatig eerder dun. Ook al is het engagement er wel, en zelfs voor het volle pond , het voluptueuze geluid dat bij een naar extase smachtende Sieglinde hoort, ontbreekt regelmatig.

Dat Harry Peeters niet tot de topliga van de internationale Wotan-gilde kan behoren, zal wel niemand verbazen. Peeters heeft Wagner ervaring maar als bariton heeft hij de uitrusting niet voor een 24-karaats Wotan. Een bariton met beperkte slagkracht kan nooit meer dan de helft waarmaken van een partij die uiteindelijk bedoeld is voor een basbariton of een hoge bas. En voor Die Walküre is deze partij cruciaal, toch ?
Wanneer hij de speer uit een kist tevoorschijn haalt om ze vervolgens in de vloer te ploffen en zijn frustratie kracht bij te zetten tijdens zijn grote monoloog dan heeft dat iets heel artificieels. Tegelijk krullen dan je tenen want als je de speer op zo'n manier uitpakt dan moet je "all the way" gaan en de dramaturgie van de speer in het spel betrekken zoals John Tomlinson dat deed in de Harry Kupferproductie voor Bayreuth. Op zo'n momenten besef je dan dat je in de provincie staat en niet in Bayreuth. Anne-Marie Owens zong een verdienstelijk Fricka en wist in haar voordracht ook een zekere climax in te bouwen.

Regie, scenografie en videodirectie steken een tandje bij om het derde bedrijf tot het meest geslaagde te maken. Terwijl in sportuitrusting schermende heren een slagveld simuleren, galopperen fraaie witte schimmels op een videowand. Ook al gaat de prelude haast ten onder door het wapengekletter, het voegt een beweeglijkheid toe aan de scène die ik met enige moeite een originele regiedaad zou durven noemen. Later zal Brünnhilde de winterslaap aanvatten in een klassieke vuurkring, afgezet met zwaarden, en omringd door een video-sneeuwlandschap. Fraai maar niets nieuws onder de zon dus maar op dit punt aangekomen heeft de scène ook niet veel anders meer nodig dan dit soort eenvoudige middelen.

Judit Németh levert de beste vocale prestatie van de avond. De "hojotoho's" neemt zij loepzuiver en haar finale tussenkomsten hebben stamina en voldoende overredingskracht om Wotan moeiteloos op de knieën te krijgen. Voor de slopende partij die haar als Brünnhilde te wachten staat in Siegfried laat dit het allerbeste verhopen.

Ed Spanjaard is een dirigent van het grote gebaar. Met zijn heel fysieke manier van dirigeren weet hij zijn manschappen van het Gelders Orkest op te tillen tot een meer dan uitstekend niveau. Hier is echt niets op af te dingen. Is hiermee weer eens het bewijs geleverd van de superieure orkestcultuur van Nederland?
Guus Mostart en De Nationale Reisopera hoeven zich m.a.w. nergens over te schamen maar een grote Wagneravond, beste lezer, dat is nog iets anders !

Cinema Concordia vertoonde de opname met een beamer met een erg lage contrastverhouding. Daar durf ik in Cinema Zuid niet eens mee uit te pakken. Foei !

maandag 19 september 2011

Richard Wagner krijgt biopic in Duitsland


Scheur 50 willekeurige bladzijden uit één van Wagners biografieën en je houdt voldoende stof over voor het draaien van een boeiende film. En dat niet alleen omdat Wagner één van de spannendste kunstenaarslevens heeft geleefd maar ook omdat zijn biografie verweven is met alle thema's die zijn tijd hebben bepaald. De best mogelijke soundtrack die maar denkbaar is (denk aan Lars von Trier en "Melancholia"), krijg je er dan alshetware gratis bij. Toch gebeurt dit uiterst zelden. Waarom toch die koudwatervrees?

Wagner zou nu zijn biopic krijgen van de Duitse filmproducent Bavaria. De plannen zouden al in een ver gevorderd stadium verkeren. Bavaria draait momenteel een biopic over Koning Ludwig II, een prent waarin ook Wagner een essentiële rol speelt. Edgar Selge neemt hierin de rol van de componist voor zijn rekening.

Als dit project door Duits geld wordt gefinancierd mogen we ons dan eindelijk eens aan een idiomatisch correcte Wagner verwachten in de cinema?

donderdag 8 september 2011

Hoofdsponsor Siemens verlaat de Bayreuther Festspiele



Sinds 2008 financiert Siemens de public viewing op de Bayreuther Volksfestplatz en de transmissies via internet. Ze injecteren het festival daarmee jaarlijks met ca. 1 miljoen euro. Daar komt nu een einde aan, volgens een bericht in Die Welt, en wel met onmiddellijke ingang. Dat laatste is niet onbelangrijk. Ook al wil Siemens het niet met zoveel woorden gezegd hebben, mijns inziens wijst deze beslissing erop hoe groot de onvrede wel is met de artistieke keuzes van de festivalleiding. Allicht is het fiasco van Tannhäuser de spreekwoordelijke druppel geworden. Daarmee komt ook de voor 2012 geplande transmissie van Parsifal in het gedrang, tenzij er snel een nieuwe sponsor wordt gevonden.

En Die Welt besluit : "Wenn jetzt der wichtigste Sponsor von der Fahne geht, ist das ein fatales Signal. Es verstärkt den Eindruck, dass die Marke Bayreuth durch die vielen Pleiten an Attraktivität verloren hat. Der Mythos hat gelitten. Die gute Nachricht lautet: Schon bald gibt es die Gelegenheit, ihn wieder aufzupolieren. 2013 steigen die großen Jubelfestspiele zum 200. Geburtstag des Meisters, und wenn die erfolgreich sind, ist alles andere schnell vergessen. Die schlechte Nachricht ist: Noch so ein Pannen-Jubiläum wie in diesem Jahr werden viele Fans und Mäzene den Urenkelinnen des Komponisten kaum verzeihen. "

Waar Die Welt het vandaan blijft halen om nog te geloven aan een mogelijk positief scenario voor 2013 is mij een raadsel. Volgens mij zullen er koppen rollen. En dat zal niets te vroeg zijn.

dinsdag 6 september 2011

Opera in de cinema


Het verschijnsel "opera in de cinema" neemt steeds maar uitbreiding, ook in ons land. Onder de noemer "Viva L'Opéra" gaat UGC Brussel nu ook van start met haar eerste seizoen operavoorstellingen. Daaronder twee live registraties vanuit de Munt: de herneming van Médée van K. Warlikowski en de première van Il Trovatore van D. Tcherniakov, later op het seizoen. De samenwerking met de Munt lijkt verankerd in de programmatie: wordt dit een trend die volgend jaar wordt voortgezet?
Uitschieter in de programmatie is de nieuwe productie van Don Giovanni uit de Scala met een stellaire bezetting : Anna Netrebko, Elina Garanca en Peter Mattei. Regie voert Robert Carsen.
Info & reservatie : Viva l'opera

Utopolis Mechelen/Turnhout herneemt "Tristan und Isolde" van Chéreau/Barenboim vanuit de Scala op 9 september. De rest van het programma is erg zwak met uitzondering van de hierboven vermelde Don Giovanni uit de Scala.
Info : naar Utopolis

Voor de voorstelling van Siegfried op 5 november in Kinepolis zijn er geen goede plaatsen meer in Antwerpen en Gent. Die zijn er wel nog in Brugge en Oostende. Wellicht zal in Antwerpen nog een extra zaal worden geopend.
Met Stephen Gould als Siegfried is dit een niet te missen voorstelling, zou ik denken. James Levine, zopas slachtoffer geworden van een ongelukkige val, laat zich vervangen door de nieuwe muziekdirecteur Fabio Luisi.