maandag 10 december 2012

Karekiet in het riet - zo streng ben ik niet !



Ludo Pieters stuurde mij volgende recensie van de Milanese Lohengrin:

Misschien is Jos toch wat streng voor deze productie van Lohengrin. De globale idee vond ik absoluut niet slecht en een pak interessanter dan het rattenverhaal uit Bayreuth. In het begin vroeg ik mij af waar de regisseur naartoe wilde, maar naarmate de voorstelling vorderde werd alles duidelijk en bereikte de uitvoering een schitterende apotheose in de derde akte. Bepaalde toevoegingen waren inderdaad overbodig en van een tenenkrullend gehalte. Hoewel de gevederde figurant als concept nog te verdedigen valt, blijf ik het altijd moeilijk hebben met dat soort dingen. Idem voor de aanwezigheid van Lohengrin bij aanvang van de tweede akte. De eerste ogenblikken is dat nog te rechtvaardigen omdat je dan het muzikale thema te horen krijgt over Lohengrins mysterieuze afkomst, maar daarna staat hij daar zowel scenisch als muzikaal niks meer te doen. (Harry Kupfer heeft in zijn Ring bij het begin van de tweede akte van de Walküre laten zien hoe je zoiets wel tot iets schitterends kan maken. Siegmund en Sieglinde die nog op de scene lagen maar wel samen met 'hun' muzikale thema's verdwijnen).

Heel mooi gedaan vond ik het duet tussen Elsa en Ortrud wat een dimensie toevoegde aan hun menselijke verhouding, namelijk die van de pure jaloezie van de ene vrouw ten aanzien van de andere. Hierin vond ik overigens Anette Dasch als personage wel overtuigend. Trouwens, ik vond haar globale prestatie, niettegenstaande haar iets te kleine vocale maatje over heel de lijn toch overtuigend. De autistische Elsa die de regisseur in gedachte had en wilde heeft ze voor mij heel ontroerend neergezet. De Ortrud van Herlitzius klinkt inderdaad wat slank, maar is deze rol wel adequaat te bezetten vraag ik mij dikwijls af? In elk geval wat mij persoonlijk betreft prefereer ik een 'dunne' Ortrud met een gemakkelijke hoogte boven een 'dikke' stem die bij elke hoge noot dichtklapt en een genepen toon tot gevolg heeft. Want laat nu net de dramatische momenten met die hoge noten samengaan.

Dat Tomas Tomasson vocale accidenten zou tegenkomen onderweg was vanaf zijn eerste noot voorspelbaar. Telramund is geen Amfortas of Jochanaan. Deze rol vraagt een stem met veel 'mordant', hoogte en soepelheid. Tomassons stem is te 'log', te zwaar voor Telramund. De tessituur van deze rol ligt gewoonweg te hoog waardoor de stem bijna constant onder druk staat en op een bepaald moment forfait geeft. Spijtig, want hij heeft er wel de postuur voor en de scenische kwaliteiten. Geen vocale problemen voor René Pape. De schijnbare vanzelfsprekendheid waarmee hij door de partituur wandelt drukt zich anderzijds helaas niet uit in een boeiende scenische aanwezigheid. Zijn meest 'spannende' scenische interventies beperkten zich tot de talrijke blikken richting Barenboim.

Pape is niet de strafste acteur maar de rol werd door de regisseur ook niet als zodanig uitgediept. Idem trouwens voor de heraut. De Servische bariton Lucic miste in die rol een beetje de vocale projectie die hij in Verdi wel heeft, maar daar zal de taal wel iets mee te maken hebben.

Laten we het beste voor het laatste houden. De Lohengrin van Jonas Kaufmann is ronduit schitterend. En hij kan wel degelijk mezza voce zingen. Zijn 'Mein lieber Schwan, de aanvang van 'In fernem Land', zijn van een subtiliteit die heel wat anders is dan de koorknaapklanken van KFV. Inderdaad verstandig dat Kaufman Tannhäuser, Siegfried en Tristan nog een tijdje in de kast laat. Vooral de eerste twee lijken mij voor zijn stem niet zo aangewezen.
Ik ben nooit fan geweest van Barenboim, maar hij wordt beter met de jaren. Hij weet nu in tegenstelling tot vroeger een spanningsboog te creëren. Vroeger klonken zijn interpretaties breed maar spanningsloos, nu is er spanning, maar met behoud van de breedte.

Al bij al heb ik genoten. De uitzending van Lohengrin uit Bayreuth werd destijds onderbroken door een onweer, die uit de Scala door een 'technisch mankement', benieuwd welke struikelblokken de zoon van Parsifal nog gaat tegenkomen.

2 opmerkingen:

Jos Hermans zei

Ja, er waren geen ratten - thank God for that- maar er kwam niet veel voor in de plaats. Met het koor bv. heeft hij niets gedaan, ja een rode loper laten ontrollen-bespottelijk! In het algemeen kon deze productie voor mij niet tippen aan die van Richard Jones. Ondanks de anekdotische beelden van de bouwwerf was Lohengrins afdaling naar de herkenbare burgerlijke wereld en de daarop volgende depressie voor mij veel overtuigender.
Ook in Siegfried II heeft Harry Kupfer laten zien hoe je een prelude spannend kan ensceneren.

Ik hou zeker geen pleidooi voor een Ortrud die de hoge noten niet haalt. Ze moet ze juist wel halen en toch een warme fluwelen mezzo-klank laten horen. Het schijnt dat Margarete Klose dat kon. Haar stem neigde zelfs naar een alt!

Stefan Caprasse zei

(ook beter laat dan nooit)
Voor zover ik me kan herineren, vond ik het alles bijeen genomen deze Scala productie wel mooi om naar te kijken met prangende momenten zoals de 'spastische' entree van Lohengrin als een soort wedergeboorte (komt eerst raar over, maar dan lijkt het wel te werken).En Kaufmann is natuurlijk vocaal en scenisch formidabel. Ik vind Anette Dasch wel persoonlijkheid hebben en een specifieke uitstraling, al past die misschien beter in de "rattengrin" van Neuenfels (waar ik, o, mijn slechte smaak, tamelijk van hou!). Alleen het geploeter in het water in III in de Scala productie beviel me zo niet... Maar ze mogen van mij deze productie ook wel op DVD uitbrengen. Die van Richard Jones heb ik nog niet gezien, misschien moet ik dat eens doen... En inderdaad is het begin van Walkure II een sterk moment bij Kupfer-die "oneindige straat" geeft daar een mooi beeld van het wegvluchtende koppel, zoals ook bij de entree van de Wanderer in het begin van Siegfried III! En er zijn in deze Kupfer Ring wel meer sterke momenten...