Rudy Tambuyser maakt het deze week wel erg bont in zijn Focus-Knack-rubriek "De Maat van de Roman".
Hij gebruikt het recent vertaalde boek met lezingen van Igor Stravinsky om (dixit) " ... door te gaan met de edele kunst van het Wagner-bashen." ?!
Wij, die dachten dat de tijdgeest toch stilaan rijp begon te worden om een wat genuanceerder beeld te schetsen over Wagners ideeën en muziek ?
Tambuyser citeert eerst uit Stravinsky's "Muzikale Poëtica" :
"Ik weet dat ik nou net datgene verdedig waarop de vroegere elite neerkeek in het werk van deze grote componist. (Verdi) Daar maak ik me kwaad over en ik houd vol dat er meer substantie en werkelijke inventiviteit zit in bijvoorbeeld de aria "La Donna è mobile", die door deze elite betreurenswaardig oppervlakkig werd bevonden, dan in het retorische gebrul van de Tetralogie. Of men wil of niet, het Wagner-drama verraadt een constante gezwollenheid. De briljante improvisaties blazen de symfonie mateloos op en geven die minder substantie dan de bescheiden en aristocratische vindingrijkheid die van elke bladzijde Verdi afspat. (...) Terwijl men Verdi prijsgaf aan het draaiorgel-repertoire, schiep men er genoegen in Wagner te bestempelen als revolutionair. Niets is veelzeggender : men liet de orde over aan de muze van de straathoek, terwijl men ondertussen het verhevene verheerlijkte in de cultus van wanorde."
Mocht Tambuyser zich beperkt hebben tot dit citaat uit de lezingen van Stravinsky , tot daar aan toe.
Maar zijn duiding gaat wel zeer kort door de bocht :
"Olala, wat krijgt Wagner er hier van langs. Het gestileerde haatproza dat Stravinsky hier aan zijn voorganger wijdt moet behalve in de muzikale ook in de echte wereld worden gekaderd.
Stravinsky was zoals velen het door Hitler bedreigde Europa ontvlucht. En hoe anachronistisch ook, Wagners arische prietpraat en antisemitisme kunnen nog moeilijk los worden gezien van het enthousiasme dat Hitler ervoor aan de dag legde.
Ook afgezien daarvan fileert Stravinsky hier Wagners hoogdravendheid door diens magnum opus, de enorme tetralogie Der Ring des Nibelungen (ze duurt drie dagen en een vooravond, naar Wagners eigen woord), te laten wegen en te licht bevinden door het bekende wijsje van Verdi : La donna è mobile uit zijn opera Rigoletto. (...)
Vederlicht, jazeker, maar niettemin is Rigoletto een tragedie. Dat , en dat alleen deelt hij met Der Ring des Nibelungen.
Er is evenwel geen groter contrast mogelijk tussen Verdi en Wagner.
Tussen smaak en misprijzen. Tussen zinnelijkheid en onzindelijkheid. Tussen savoir-vivre en Selbstdarstellung. Tussen een atheist en een man die God wilde zijn. ".
Nota : Het is totaal niet bewezen dat Hitler even enthousiast was over de ideeën van Wagner als over zijn muziek, wat Tambuyser hier nochtans voor waar neemt. Hier wordt weer eens geïnsinueerd dat Wagner's ideeën de grote inspiratie vormden voor de verschrikkelijke nazi-terreur van Hitler's Derde Rijk. Men heeft in Hitler's persoonlijke bibliotheek alleszins geen geschriften of bewijzen hiervoor teruggevonden.
Zijn slot, vergelijkingen tussen Verdi en Wagner, zijn voor Tambuyser's eigen rekening.