Kein Grund zur Hoffnung : Lohengrin in Bayreuth

Kent u Henry Arnold nog ? Arnold speelde de rol van dirigent en componist Hermann Simon in de epische tv-films "Die Zweite Heimat" en "Heimat 3" van Edgar Reitz, jaren geleden uitgezonden door de VRT. Henry Arnold is echter ook productiedramaturg en assistent van Hans Neuenfels bij de nieuwe productie van Lohengrin in Bayreuth. Over diens interessante concept lichtte Arnold onlangs een tipje van de sluier : "From the very beginning, Wagner's Lohengrin is concerned with the quest for truth. Even if it is initially an accusation and a question of reconstructing what actually happened, it quickly becomes clear that the situation is confused. It is impenetrable for the people involved; we are dealing with events that are not open to conventional attempts at explanation. To put it another way: a game is being played, and the players are obviously not aware of the rules.
The experimental nature of the fundamental situation is the point of departure for the production by Hans Neuenfels and his team. And the experiment continues: at the moment of greatest hopelessness, Wagner brings the central character - Lohengrin- into the game, from outside. This new character, who appears to know more, attaches one condition if he is to join in the game: his knowledge must remain secret. The populace could not care less, they are prepared to follow the new hero blindly. The urge to find Utopia is all-powerful. And so the populace falls prey to manipulation. But the experiment goes wrong. Love also fails. The demand for unquestioning trust is too great, it crushes Elsa's love. What remains is the implacable law of the Grail, which knows no pardon. Man - and in this, Wagner is unmistakebly following Ludwig Feuerbach- must return and face the fact of his finite, confined existance in this world. The classification of Lohengrin as a late romantic work, which is standard in the history of its reception, but is nevertheless problematic, and the equally unsatisfactory narrowing of the opera to the theme of the artist (which frequently entails identifying Wagner with the character of Lohengrin) hardly do justice to Wagner's grand design. Rather, the Lohengrin myth appears to be serving as a means of cloaking a clearly defined and uncompromising view of the world, which does not leave much room for hope."

Neuenfels heeft daarmee een laag naar boven weten te halen die zeer pertinent is en zo goed als altijd ontbreekt. De vergelijking met het Duitsland van de jaren 1930 ligt voor de hand, een confrontatie van de Bayreuthse graalstempel met haar meest duistere geschiedenisbladzijde evenzeer. Benieuwd hoe ver schandaalregisseur Neuenfels daarin zal durven te gaan en vooral...of het werk daarbij overeind zal blijven! Zijn misselijk makende Fledermaus in Salzburg, die geen spaander overliet van Strauss' bedoelingen en het werk verdronk in een pervers intellectualistisch discours, ben ik nog niet vergeten. Maar goed, zoals het hier op het papier staat, is dit een visie die het beste doet verhopen voor een spannende zomer in Bayreuth.

Henry Arnold houdt hierover een lezing in de Universiteit van Bayreuth op 17 augustus om 10 u 30 in NW II Hörsaal 18. Toegang : 10 euro.