Tot voor twee weken had ik nooit van de “Tanzmetall”-band Rammstein gehoord. Tot cineast Paul Verhoeven in het VPRO-programma Zomergasten een fragment toonde uit één van hun luidruchtige shows. Het viel mij onmiddellijk op hoe de loeiharde hypnotische muziek op een erg theatrale manier aan de man werd gebracht, overigens met onmiskenbare doorsteken naar de nazi-esthetiek. Instinctief vermoedde ik dat er een verband was met Wagner. Al googlend kwam ik al snel te weten dat Katharina Wagner een grote fan is van de Oostduitse headbangers. Aan Bild verklaarde zij : “Wenn man ihre Musikvideos sieht, ist das natürlich extrem intelligent, weil sie oft mit sehr plakativen Opernmittln arbeiten”. In 2008 stond in alle Duitse kranten te lezen dat ze rond Rammstein een event wilde ensceneren in het Teutoburger Wald. Daar is niets van in huis gekomen maar de liefde is gebleven.
Ook René Pape lijkt een fan te zijn want hij nam een CD op (“Mein Herz brennt”) met muziek van Torsten Rasch op teksten van Rammstein. Amazon DE
En Philip Stölz, regisseur van de Berlijnse Rienzi die zopas op dvd verscheen, is ook een grote fan en het lijdt geen twijfel dat hij zijn inspiratie voor een deel bij Rammstein heeft gevonden. En de vorige week aan longkanker overleden Christoph Schlingensief, niet in de laatste plaats berucht vanwege zijn rottende Parsifal-hazen in Bayreuth, zal zeker ook een fan geweest zijn.
De teksten van Rammstein lijken geïnspireerd door de Neue Sachlichkeit van de jaren 1920. Visueel refereren hun shows aan het naoorlogse expressionisme van een Otto Dix, veelvuldig opgeleukt met pyrotechnische stunts die Adolf Hitler zonder twijfel zou hebben gesmaakt. Misschien zelfs Richard Wagner, want het eerste bedrijf van Siegfried of het het slot van Götterdämmerung is nooit veraf. Zoals ze zelf zeggen : “We do feel we are as theatrical as Wagner in his operas. We like it heavy, bombastic, romantic. Like the direction that Wagner takes.”
Of zoals een commentator het uitdrukt: “Rammstein is the inheritor of the German tradition of musical genius. Their rhythmic crafts – unerring and precise- is unmistakably German, as is their intuitive command of musical tension and release. Their bombast is reminiscent of Wagner, and so is the music’s eerie hypnotic quality.”. Van de zomer stonden ze op de wei in Werchter met een show die 1 miljoen euro kostte.
Thema’s uit de Noordse en Duits mythologie duiken op in hun video’s, soms ook beelden van Leni Riefenstahl. Dat ze nazi’s zouden zijn wordt keihard ontkend. Rammstein was tegen de oorlog in Irak en ze hekelen het Amerikaans imperialisme. Zelf beweren ze links te zijn maar hun shows bulken van de referenties naar de extreemrechtse esthetiek van het fascisme die Susan Sonntag ooit omschreef als : “ The color is black, the material is leather, the seduction is beauty, the justification is honesty, the aim is ecstasy, the fantasy is death”
Hoe is het succes van Rammstein bij de Duitse jeugd te verklaren? Stel je voor dat je behoort tot de grote cultuurnatie Duitsland anno 1945 en je krijgt de verantwoordelijkheid voor het fascisme en de Holocaust in de maag gesplitst. Nadat je door kauwgom knabbelende negers uit Amerika bent bevrijd wordt je vervolgens veertig jaar lang je culturele superioriteit ontzegd en wordt je een vorm van pacifisme opgedrongen. Dan valt de muur en komt één en ander weer terug naar boven drijven. Rammstein speelt in op dat complexe geheel van onderdrukte impulsen. Het succes van Rammstein is wellicht daardoor te verklaren dat het Duitsland helpt zijn identiteit terug te vinden. Of zoals de gitarist van de groep zegt : “The Germans definitely have a problem. Before, it was “Deutschland über alles”. And now Germany is below everything. Rock bottom. Our problem is that we actually think Germany is pretty good. But almost nobody thinks that. Everybody’s very embarrassed to be German and there’s no German identity. Our aim is to help Germany not to be overtly patriotic like the Americans, but to be patriotic and not be ashamed. Every country has its strengths and weaknesses. Some of them have more character, some of them less character. In my opinion there’s a certain type of character that Germans have that no other nationality has. It’s hard to describe. It would be a shame if that disappeared.”
Hoedanook, Rammstein brengt rechtse esthetiek naar de mainstream van de Duitse popcultuur en schroomt zich niet om daarbij een soort revival van het Derde Rijk tot stand te brengen. Nu ben ik de laatste om wat politiek niet correct is meteen af te branden. Rammstein fascineert mij, maar ze bezorgen mij ook barstende hoofdpijn : door het volume en de loodzware eenvoud van de riffs die hun muziek niet essentieel beter maakt dan andere heavy metal bands. Heeft Wagner uiteindelijk niet de beste heavy metal ooit geschreven? Is er ooit opwindender muziek geschreven dan de prelude tot Siegfried III ?
BIJ HET FRAGMENT: let op de dubbelzinnigheid van de tekst : "Du has(s)t mich", de manipulatie van het publiek, de gestrekte armen in de lucht, de DDR-esthetiek van het decor dat uit de Ring van Harry Kupfer zou kunnen komen. Play it loud. Enjoy!
Rammstein bij Amazon DE
Geen opmerkingen:
Een reactie posten