De Enschedese Walküre van de Nationale Reisopera

Was Die Walküre van de Nationale Reisopera het best bewaarde geheim van de laatste maanden? Misschien had de naam van regisseur Anthony McDonald een belletje moeten laten rinkelen. Van hem herinner ik mij dat Marc Clemeur hem ooit als één van de meest beloftevolle jonge regisseurs begon te promoten waarna wij dan van hem in de Vlaamse Opera slechts één scenografie te zien kregen van een overigens zeer geslaagde "Pelléas et Mélisande" waarbij Richard Jones de regie voerde. Bruno Van Mieghem ging de voorstelling bekijken. Van hem ontving ik per mail volgend ooggetuigeverslag.

Zaterdag waren we met achten weerom te gast in het keurige provinciestadje Enschede, op de kaart gezet door de enorme vuurwerkexplosie jaren terug en nu in de actualiteit geplaatst door Wagner’s vurige Walküre alhoewel mij eerst iets van het hart moet.
Wat is de reden dat de Wagner genootschappen zo weinig aandacht besteden aan dergelijk evenement dat zal blijken uit mijn tekst, absoluut de moeite loont en gemakkelijk te bereiken is en waar het aangenaam vertoeven is door allerhande arrangementen in het theater en de hotels om het de operaliefhebber zo knus mogelijk te maken. Een Wagner genootschap uit Lyon deed wel de moeite ons het water in de mond te laten komen en het Franstalige genootschap trad zedig in zijn voetsporen.
Ons hotel lag buiten Enschede op nog geen 10 min per auto van het theater waar een speciaal parkingticket ons niet te diep in de beurs liet tasten.
Een culinair pauzearrangement hielp ons de inwendige mens te versterken en ons geestelijk vormpeil op te tillen naar de broodnodige aandacht die het werk van ons vergt.
Bij het betreden van de zaal naar onze achtste rijzitplaatsen merkte ik op dat we in werkelijkheid op de tweede rij zaten, de zes eerste rijen waren weggehaald met het doel de orkestbak te vergroten en aldus het door Wagner gewenste aantal musici te bereiken, nodig voor het klankpalet van zijn misschien wel mooiste werk, alleszins het werk waar de meeste operaliefhebbers met een voeling voor Wagner het vlotst mee klaar zijn.

Stipt om 16 uur gingen we van start met een geruststellende enscenering die klassiek van vormgeving toch dermate boeiend overkwam en waarin alle ingrediënten aanwezig waren, zo typisch voor het werk.
Ik zal niet in detail treden, dat zou ons te ver lijden, maar toch even de aandacht willen richten op het vrij mooie evenwichtige passionele spel en mooie klankuiting van de zangers. Ze deden ons reikhalzend uitkijken naar wat nog komen moest met als enige belangrijke miskleun een rommelige klank vanuit het orkest. De partituur klonk niet bekend, er ontbrak de nodige coherentie waardoor de kwaliteit van onze ervaring wat scheuren vertoonde en ons even deed vrezen voor het vervolg.
Er moet hier gezegd dat het Orkest van het Oosten of nog het Gelders Orkest een vrij jong orkest is, gemiddelde leeftijd 28 zo iets en een opmerkelijk aantal vrouwelijke strijkers.

Na genoten te hebben van het pauzearrangement gingen we met diverse gevoelens naar onze plaatsen.
Het belangrijke visuele spel en klankturbulentie van zangers en orkestrale begeleiding brachten ons in een hogere sfeer waarin vooral de dynamiek en de balans van het orkest nu opviel door een totaal andere aanpak, alsof de dirigent Ed Spanjaard zijn orkest op het rechte pad had gezet tijdens de pauze met het vermoeden dat ze duchtig door elkaar werden geschut.
De oh zo mooie Todesverkündigung was van de bovenste plank, mooi geënsceneerd met een indringend kleuren arsenaal en een topregie van plaats en handeling voor de protagonisten. Vooral de weifelende figuur van Wotan, die het lichaam van Siegmund verweesd achterlaat, de dramatiek van Sieglinde en de statigheid en het ongeloof van Brünnhilde deden ons op het topje van onze comfortabel zetels belanden.
.Het miste zijn effect niet en deed me het geheel aan impulsen opsnuiven in een razende vaart en de tweede akte was weeral zo snel voorbij als de eerste, geen moment van verveling, alleen een gestaag voortschrijden in de beleving van de magistrale leefwereld.
Het enige negatieve punt, maar zo herkenbaar, is dat door het orchestrale orgasme, dat duidelijk nu door de musici tevoorschijn werd getoverd, de zangers soms op de tweede plaats belandden en moeilijk hoorbaar werden.

De derde akte startte met een nog nooit zo ervaren (twee betekenissen) regie, een toppunt van vindingrijkheid en ervaringen, moeilijk te beschrijven, het was een wervelstorm aan videobeelden van galopperende paarden, in schermutselingen verkerende krijgshelden zo uit een schermschool te voorschijn getoverd, vermengd met een onstuimige horde aan Walküren, een klank- en lichtspel op die door de wereld zo gekende muziektonen.
De Walküren, geweldig opstandig maar ook angstig, die mengelmoes van gevoelens ten opzichte van de vaderfiguur Wotan, een lust voor oor en oog.
De zo mooie afscheidscène en de voorafgaande dialoog tussen vader en dochter waar beide sleutelfiguren helemaal op het voorplecht van de scène werden geplaatst en dus duidelijk hoorbaar, eindigde in een cirkelvormige door Wotan geplaatste zwaardenlegertje, waaruit op het einde de vuurmonden, doorspekt met de feuerzauber muziek en de nu tot volle ontplooiing gekomen orkestweelde blijvend op mijn irissen zullen verzengd blijven.

Een geweldig stormachtig applaus was de beloning van de enorme inspanningen dat een provinciestadje in zijn mars had om dit prestigieuze project op touw te zetten en vooral te doen lukken.
Als kers op de taart even vermelden dat de Siegfried van 1 oktober 2011 al is uitverkocht, een jaar op voorhand.

Bruno Van Mieghem

P.S. Ook Jordi Kooiman schreef er op zijn blog een bijzonder lovend stukje over : Operamagazine

P.S. De voorstellingen voor Siegfried zijn niet allemaal uitverkocht. Ik heb zopas 2 goede plaatsen online kunnen bestellen voor 11 oktober. Adres : Nationale Reisopera