Frank van Aken als Alexej
© Monika Rittershaus
THE TREND IS YOUR FRIEND© Monika Rittershaus
Sergej Prokofjev schreef "Der Spieler", losweg gebaseerd op de gelijknamige roman van Dostojevski, in opdracht van het Mariinsky theater in St-Petersburg. Het is een stuk over geldzucht en gokverslaving en het grappige is dat het uitgerekend in première diende te gaan in 1917, het jaar dat stokebrand Lenin het Russische volk in het avontuur van de marxistische revolutie hadden gelokt. Meyerhold vond dat het stuk acteurs nodig had eerder dan zangers. En de zangers van 1917 vonden het rommel en weigerden het te spelen. Twaalf jaar later zou het stuk dan toch in première gaan in de Munt in Brussel in een herwerkte Franse versie.
Meyerhold had ook kunnen zeggen dat het stuk muziek nodig had want ik kan hier echt niets in herkennen van een meesterlijke partituur. Francis Maes besteedt er geen aandacht aan in zijn "Geschiedenis van de Russische muziek" en Udo Bermbach in zijn "Oper im 20. Jahrhundert" ook niet. Het werd dus geen herontdekking van een ten onrechte vergeten meesterwerk.
In de grond is "Der Spieler" een conversatiestuk. De personages zwemmen in een zee van recitatieven. Vanwege de dialogen is de verstaanbaarheid van groot belang en dus had Harry Kupfer besloten, geheel in lijn met zijn vroegere thuishaven, de Komische Oper, om het stuk in het Duits te spelen. Kupfer houdt in het programmaboek overigens een interessant betoog voor het zingen in de landstaal.
Het is een vreemd gezelschap dat zijn weg vind naar de speeltafels van het casino van het fictieve oord Roulettenburg. Een schuin oplopende gigantische roulettetafel beheerst de scène. Artsen en verpleegsters huizen in de achtergrond en werpen al eens een bezorgde blik op de gestoorde doorsnee van de bevolking die hier haar geluk komt beproeven. Allen hopen ze hun geldproblemen opgelost te krijgen. De Generaal staat zwaar in het krijt bij de Markies en hij hoopt weldra te kunnen erven van zijn doodzieke, oude tante Babuschka. Ook zijn stiefdochter Polina gaat gebukt onder schulden bij de Markies. Haar vriendje Alexej, de huisleraar, heeft al eens gepoogd om haar geld terug te winnen, voorlopig echter zonder succes. Als tanta Babuschka komt opdagen en haar vermogen verspeelt valt de Generaal ten prooi aan waanzin. Hij eindigt met de broek op de enkels en een dwangbuis om de schouders. Alexej waagt zijn laatste kans en wint een vermogen. Maar Polina weigert het geld omdat ze na de Markies niet opnieuw afhankelijk wil zijn van hem. Slachtoffer van Polina's wispelturigheid jaagt de arme Alexej zich een kogel door het hoofd. Is deze finale een knipoog naar Pique Dame, op de videowand krijgen we op datzelfde moment een vernietigende meteorietinslag te zien op aarde, een aardigheidje dat Kupfer van Von Triers Melancholia lijkt te hebben geleend.
Het eerste en tweede bedrijf bevat geen vijf maten boeiende muziek. Van de maturiteit die Prokofjev later zal bereiken, is hier niets terug te vinden. De zaken verbeteren met het derde bedrijf dat de waanzinsmonoloog van de Generaal tot hoogtepunt heeft. Het orkestrale hoogtepunt is Alexej's grote scène in het casino van het vierde bedrijf. Het interessante hieraan is dat het een koorscène is en toch weer niet; het is een conglomeraat van individuele stemmen maar ook hier kan ik geen echte vonken van genialiteit bespeuren.
Andreas Bauer als de Generaal is een prima acteur en zijn mooi getimbreerde maar eerder lichte bas heeft al de vereiste helderheid.Sara Jakubiak als Polina klinkt even onaantrekkelijk als het ergerlijke, wispelturige personage dat ze speelt. Frank van Aken als Alexej zie je zo een Siegmund zingen. Hij heeft daar ook het stemtype voor maar niet de helderheid van stem die hier vandoen is. Heerlijk, zoals hij minutenlang ligt te dollen in al het geld dat hij heeft gewonnen. Ook fysiek is het een mooie prestatie voor Van Aken ondanks zijn eerder zware gestalte.
Sebastian Weigle kon deze partituur niet laten klinken alsof ik ze boeiend zou moeten vinden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten