Parsifal volgens Kirill Serebrennikov

Uit het programmaboek van de Weense Staatsopera als leidraad bij het ontcijferen van haar nieuwste Parsifal productie.

De rijpe Parsifal herbeleeft zijn jeugd in zijn herinneringen. Bij het vertellen van zijn verhaal wordt tijd voor hem ruimte, waarin hij zijn vroegere ik tegenkomt: als naamloze was hij een gevangene in het detentiecentrum van Monsalvat.

Eerste bedrijf

De gevangene Amfortas leeft voortdurend in opstand tegen de onmenselijke omstandigheden in de gevangenis. Onder de gevangenen geniet hij de groot respect vanwege zijn compromisloze houding. Gedreven door innerlijke stemmen die hem in de naam van zijn vader Titurel aansporen "de Graal te ontsluieren", brengt hij verwondingen toe aan zijn lichaam. Kundry, een journaliste die met speciale toestemming in de gevangenis mag fotograferen, treedt op als tussenpersoon voor de gevangenen en brengt goed nieuws van de buitenwereld. Ze voorziet Amfortas ook van medicijnen. Gurnemanz is de grijze eminentie in de broederschap van de gevangenen. Hij legt uit dat Amfortas' traumatisering werd veroorzaakt door één van Klingsors vrouwelijke agenten. Een profetie belooft het slachtoffer echter verlossing door een "reine dwaas". Gurnemanz houdt de herinnering aan deze legende levend in de broederschap. De naamloze vermoordt de “witte Zwaan”, een medegevangene, en schendt daarmee het geweldsmonopolie van Gurnemanz. Kundry vertelt de naamloze over de dood van zijn moeder, waarop de laatste met toenemende agressie reageert. Gurnemanz is geïntrigeerd door de wilde jongen en stelt hem een promotie in het vooruitzicht binnen de gevangenishiërarchie. Maar het schouwspel van Amfortas' kwellend lijden en de droom van een kostbare communiekelk, de “Graal”, die symbool staat voor de vrijheid van de gevangenen, blijven voor Parsifal volkomen onbegrijpelijk.

Tweede bedrijf

Kundry werkt op de redactie van een tijdschrift dat door Klingsor wordt uitgegeven. Hij en Kundry hadden ooit een relatie. Klingsor heeft Kundry's afhankelijkheid gebruikt om Amfortas achter de tralies te krijgen. Nu moet Kundry ook nog de naamloze jonge delinquent, wiens foto's zij momenteel bewerkt, afhankelijk maken van zijn macht en geld. Na zijn vrijlating, komt de naamloze naar de redactie voor een fotoshoot. Als hij de stylisten, fotografen en redacteuren probeert te ontlopen, roept Kundry hem bij de naam Parsifal – een naam die zijn moeder hem vroeger ook gaf. Meer en meer raakt hij in de ban van Kundry, die de herinnering oproept aan de bezitterige liefde van zijn alleenstaande moeder. Nadat hij haar verlaten had, stierf ze aan een gebroken hart. Parsifal wordt gegrepen door schuldgevoelens. Kundry biedt hem "als moeders zegen, de eerste kus van de liefde" als troost. In hun omhelzing breekt de wond van verlangen open in Parsifal. Tegelijkertijd begrijpt hij dat hij, net als Amfortas, gemanipuleerd wordt en ook misbruikt kan worden. Hij duwt de “corrumperende” Kundry van zich af . Kundry gebruikt al haar verleidingskunsten tevergeefs. Tenslotte dreigt zij hem met geweld: maar Parsifal is eerder bereid te sterven dan haar lief te hebben.

Derde bedrijf

Vele jaren zijn voorbij gegaan. De gevangenis is opgeheven, maar veel gevangenen werken en wonen nog steeds binnen de muren. Alleen Gurnemanz droomt nog van de beloofde “reine dwaas”. Als hij wakker wordt, ziet hij de bejaarde Kundry tussen een groep oude vrouwen. Dan komt er een vreemdeling binnen. Kundry is de eerste die hem herkent: het is Parsifal. Wanneer Parsifal beseft dat hij de plaats van zijn jeugd opnieuw heeft betreden, voelt hij dat bijna als een thuiskomst. Wat hij tot dan toe in zijn leven heeft meegemaakt, was de verkeerde weg, vol "ontberingen, conflicten en strijd". Gurnemanz beseft dat Parsifal de langverwachte verlosser zou kunnen zijn die een in verval geraakte wereld het geloof in een mogelijke toekomst zou kunnen teruggeven. In een geïmproviseerd ritueel, laat hij de vrouwen Parsifal's voeten wassen en zalft hem tot koning van de Heilige Graal. Parsifal verzoent zich met Kundry. Amfortas, geconfronteerd met de urn van zijn vader Titurel, beschuldigt zichzelf van vadermoord en gaat tekeer tegen zichzelf en zijn lotgenoten. Daarna wordt hij uit zijn lijden verlost. Parsifal toont de weg naar de vrijheid.

Te bekijken op Arte Concert tot half mei.