maandag 22 maart 2010

Afscheid van Wolfgang Wagner

Wolfgang Wagner overleed gisteren in Bayreuth op 90-jarige leeftijd. „Wolfgang Wagners Verdienste sind die Stabilisierung der Festspiele und die wegweisenden Verpflichtungen von Regisseuren wie Patrice Chereau für den „Jahrhundertring“ 1976, Götz Friedrich („Tannhäuser“) und zuletzt Christoph Schlingensief („Parsifal“) “ , schrijft de Berliner Morgenpost.

Het zal niet gemakkelijke geweest zijn om de Festspiele na de Tweede Wereldoorlog terug op de sporen te krijgen. De legende wil dat Wolfgang Wagner heel Duitsland afreisde met zijn brommertje om de fondsen te verzamelen voor de heropstart. Allicht verklaart dat de hardnekkigheid waarmee hij gepoogd heeft om de leiding van de Festspiele niet alleen in de familie maar zelfs in zijn eigen gezin te houden. Dat is begrijpelijk maar het is daarom nog geen goede zaak geweest voor de Wagnerfestspiele. Na de dood van zijn meer getalenteerde broer Wieland in 1966 heeft hij de Festspiele geregeerd volgens het Fafner-motto „Ich lieg und besitz“ : de artistieke hoogtepunten zijn op één hand te tellen. Zelf ensceneerde hij 12 producties, waarvan enkele op video verschenen. Die tonen vooral dat ze ontstaan zijn aan de imaginatie van een kleuter. Zonder twijfel is de Ring van Chéreau de grootste artistieke verwezenlijking die tijdens zijn ambtsperiode tot stand kwam. Waarom hij daar altijd het krediet voor krijgt is mij een raadsel. Hoe zou de intendant, zelf een dilettant als regisseur, het talent van de piepjonge Patrice Chéreau, die nog niets bewezen had, hebben kunnen onderkennen? Chéreau stond in Bayreuth op uitnodiging van Pierre Boulez en Pierre Boulez stond er alleen omdat hij een boezemvriend was geweest van Wieland. Toen in 1976 het schandaal in alle hevigheid losbarstte heeft hij Chéreau en Boulez altijd verdedigd maar nooit op artistieke gronden, hij bezat voldoende commerciële feeling om te beseffen dat een schandaal van deze omvang het beste was dat zijn „ingeslapen“ festival kon overkomen. In 1994 publiceerde hij zijn memoires, een boekje dat door de Amerikaanse historicus Frederic Spotts als het kwaadwilligste boek van het jaar werd bestempeld.

Met het heengaan van Wolfgang Wagner verdwijnt meer dan 40-jaar dilettantisme op de Groene Heuvel. De volgende dilettant van de Wagnerfamilie heeft zich inmiddels reeds kunnen opwarmen. Daar heeft de patriarch nog tijdig voor kunnen zorgen. Gelukkig heeft hij het dit keer niet zo ver kunnen drijven de nieuwe intendant voor het leven benoemd te krijgen. Anders uitgedrukt : de dagen van de Wagnerfamilie op de Groene Heuvel zijn geteld. Met het verdwijnen van Wolfgang Wagner zal de kritiek op de huidige leiding stevig toenemen, zeker als artistieke successen uitblijven. Als de Ring van 2013 een flop wordt dan kan Katharina Wagner een tweede ambtstermijn op haar buik schrijven. Is dat niet één van de redenenen waarom het zo lang duurt voor de naam van de nieuwe Ring-regisseur wordt vrijgegeven?

Tot slot : een typisch fragment van een productie van Wolfgang Wagner, vocaal voortreffelijk ingevuld door Franz Mazura en Jean Cox.

Geen opmerkingen: