maandag 20 mei 2013

Tragedy of a Friendship: Fabre's kuthommage aan Wagner

Het zaalpersoneel waarschuwde ons bij het scheuren van de kaartjes voor de schokkende beelden in de voorstelling.

Wellicht moet ik hetzelfde doen bij deze bespreking...

Als novice in het moderne muziektheatergenre leek het me nuttig de inleiding te volgen die drie kwartier voor de voorstelling werd gegeven. Daarin werden de verschillen tussen opera en het moderne muziek/danstheater keurig uitgelegd aan de hand van enkele trefwoorden:

Cross-over (mengkunst)
Synesthetisch
Postdramatisch

Deze voorbereiding was nodig, gezien mijn recente ervaringen met Alain Platel's spastische dansers in C(H)OEURS, en Steven Prengels' verschrikkelijke "Wagner in Bayreuth."

Moritz Eggert's muziek bestaat uit composities voor een volledig orkest, naast composities voor harmonium, cello en theremin. Daarbuiten zijn er nog de soundscapes. Alle muziek is opgenomen op band welteverstaan. De composities voor volledig orkest zijn erg goed geslaagd en hebben een herkenbare Wagnerkleur. De soundscapes werken eerder storend wat mij betreft.
Er worden ook operafragmenten gezongen, maar deze zijn a cappella, en daar heeft de toonvastheid van de zangers soms onder te lijden.

Stefan Hertman's teksten bestaan uit een selectie van duitstalige teksten van Wagner en Nietzsche zelf en engelstalig eigen werk, waaronder ook sprookjes. Jammer genoeg is de nederlandse vertaling niet altijd even geslaagd.

Tot slot zijn er Fabre's 13 evocaties met interludia.

Sommige evocaties zijn ronduit schokkend. Er is een ontzettend lang durende verkrachtingsscène, waarin vooral het gegil van de vrouw door merg en been gaat. God verhoede dat er een slachtoffer van een verkrachting in de zaal zat. Relevantie met de hommage? Met het drama van Wagner? Een soundscape wellicht?
Mijn reactie op deze "zintuiglijke stimulus": afkeer en willen vluchten.

Er is een ontzettend lang durende groepsorgie, waar elk lid (sic) van de groep individueel Flairs grote standjesgids uitprobeert. Nooit gedacht dat ik ooit naar een ejaculatio praecox zou verlangen, maar dit was het moment dan wel. Mijn reactie op deze zintuiglijke stimulus: afkeer en willen vluchten.

Mijn afkeer voor de banale wereld waarin we leven deed me net vluchten naar de (romantische) kunst. Van kunst verwacht ik dan niet een uitvergroting van de banaliteit van de wereld of een karikatuur ervan, want dan kijk ik gewoon wel om me heen. Truth is more shocking than fiction, zelfs meer dan de fictie van Fabre.

De performance acts komen tot stand door materiaal te geven aan een performer, die er dan als improvisatie wat mee aanvangt volgens zijn intuitie en inspiratie.

In hoeverre zijn die inspiraties subliem dan wel banaal? Kost het veel moeite en Wagnerkennis om tot Fabre's inspiraties te komen?

Sta me toe zelf twee eigen inspiraties te geven die wonderwel binnen de voorstelling passen:

1) Een masturberende Nietzsche die klaarkomt op de partituur van Parsifal met de woorden "höchsten geiles Wunder". Het zou het mannelijk naakt in ieder geval op gelijke schaal brengen met de overdaad aan vrouwelijk naakt.

2) Wagner die een graalbeker volschijt en die overhandigt aan Nietzsche, die deze dan opsoupeert. Ik heb dan in één klap een extra mediadimensie toegevoegd aan het drama: die van de GEUR. Plus dat we na bondage (Castellucci's Parsifal) en wax play (Fabre) nu ook scat op de scène brengen.

Ik kan dergelijke inspiraties echter niet subliem noemen. Het bovenstaande heb ik ter plekke verzonnen, als iets wat je moet afleveren als opdracht onder tijdsdruk.

Enkele van Fabre's evocaties bevatten een komisch element. De dwergen in Siegfried zorgen voor de noodzakelijke comic relief. Maar ook in Holländer, waar na de zoveelste inzet van "Wie aus der Ferne längst vergangne Zeiten" zijn eigen zeelui van verveling weglopen is goed gevonden.

Enkel de Rheingold evocatie steekt er met kop en schouders bovenuit. Ze voldoet aan alle criteria van het moderne danstheater, en is echt subliem te noemen. Het bewijst voor mij dan toch de waarde van deze theatervorm. Stel je voor dat de overige twaalf evocaties van dergelijk kaliber hadden geweest! Wat een prachtige voorstelling hadden we dan gehad.

En wellicht heb ik nu eindelijk een idee hoe de allereerste toeschouwers Wagner's Tristan und Isolde hebben ervaren: schokkend, 18+, geen referentiekader etc.

Het superdegelijke programmaboek kost 15 euro. De voorstelling duurt drie uur en heeft geen pauze. Plassen kan eventueel op de bühne zelf.

Ik kijk alvast uit naar het post-postdramatische theater!
Patrick Swinkels

1 opmerking:

Stefan Caprasse zei

Oef! Toch iets waar ik aan ontsnapt ben! Voor verdere commentaren van mensen die het ondergaan hebben, verwijs ik hierbij naar de commentaren van de GRANDE INQUISITOR waaruit oa blijkt dat één vrouw alleszins gechoqueert was door de verkrachtingsscene! Hoe is het mogelijk van dit kunst te durven noemen! Als Wagner zich NU nog niet in zijn graf ronddraaid!

Iets anders nog: het verbaasd me dat hier niets gezegd is over de (weliswaar herneming van) Walkure in Amsterdam...