Wat onmiddellijk opviel in alle commentaren die her en der verschenen na het verscheiden van Gerard Mortier was dat van al diegenen die Mortier nu de hemel inprijzen blijkbaar nooit iemand een kaartje voor de opera heeft betaald.
Neem nu Paul Goossens. In zijn Paulusbekering anno jaren 80 die hij in De Standaard uitvoerig beschrijft, kan ik moeiteloos mijzelf herkennen. Later kon je dan in Knack lezen hoe hij zich als verslaggever van de Salzburger Festspiele in een handomdraai van wetstraatjournalist tot operakenner had ontpopt. Of beter gezegd tot buikspreker van Mortier want veel culturele bijdragen zijn sindsdien niet meer uit zijn pen gekropen . Zo heeft Mortier veel buiksprekers in het veld gezet, ze van spijs en drank voorzien en van prijzige tickets voor zijn Festspiele. Het zegt iets over zijn communicatievaardigheden, het zegt evenveel over de authenticiteit van al deze getuigenissen.
Walter Zinzen, nog zo'n ingehuurde fan sinds zijn partner in crime Kris Smet een portret van Mortier maakte voor Panorama, maakt het wel erg bont wanneer hij schrijft: ”De leemte die hij achterlaat is veel groter dan die van Jan Hoet. Velen delen de ‘tristesse’ waaraan Tom Lanoye uiting gaf bij zijn overlijden. Maar anderen lachen in hun vuistje. Op het Schoon Verdiep van het Antwerpse stadhuis bleef het oorverdovend stil. Anderen hebben het fatsoen van de lokale burgemeester niet. Ze beschimpen de overledene op de internetfora. Hij die terecht van zichzelf beweerde dat hij meer voor Vlaanderen heeft gedaan dan alle politici bij elkaar, krijgt van de volksdansers, folkloristische vendelzwaaiers en andere gemummifieerde nationalisten het verwijt ‘elitair’ te zijn geweest, want gekant tegen de heilsleer van de N-VA. Eén ding is zeker : Mortier had de juiste vijanden.”
Zinzen moet over een bijzonder talent beschikken om internetfora uit te vlooien. Ik google mij te pletter maar heb niets van die strekking aangetroffen en kan dan ook alleen maar concluderen, zoals hij zelf drommels goed weet, dat kleinheid en benepenheid van geest geen monopolie zijn van rechts.
Trouwens, in de aanloop naar de verkiezingen heeft nog geen enkele politieke partij zich uitgesproken over haar programma voor cultuur, iets waar Jan Goossens zich in De Standaard terecht over bekloeg. Waarom wil Zinzen dan zo ongeneerd voor zijn beurt spreken? Beseft hij wel dat hij een hele bevolkingsgroep, met een warm hart voor kunst én Vlaamse emancipatie, hiermee beledigt ?
Erwin Mortier schreef dan weer : “Hij heeft opera indringend geactualiseerd en gemoderniseerd. Eerst in Brussel, waar hij De Munt tot een instituut op wereldniveau verhief. Maar later ook in Hamburg, Parijs en Madrid.”. Onze eminente auteur zal allicht Salzburg bedoelen i.p.v. Hamburg maar is zulke lapsus nu net niet typisch voor iemand die spreekt zonder kennis van zaken ? Hoeveel opera’s zou Erwin Mortier in zijn leven hebben bezocht, denk ik dan? Maar ondertussen zal hij wel het hele culture veld claimen voor links en de rest van Vlaanderen declasseren als vendelzwaaiers.
Een project waar vendelzwaaiers en andere gemummificeerde nationalisten geheel buiten schot bleven was het fiasco van het Gentse Forum. Moest een nva-minister het Forum hebben afgeschoten je zou nogal wat meemaken. “De droom in zijn geboortestad Gent een grootschalig Forum voor Muziek, Dans en Beeldcutuur te bouwen werd de das omgedaan door Vlaamse kneuterigheid,” zegt Stephan Moens. Daan Bauwens, artistiek directeur van De Bijloke, die er prat op gaat dat Mortier de beste patissier van Parijs liet aanrukken om de verjaardag van zijn dochter te vieren, meent ook dat het project sneuvelde op afgunst, bekrompenheid en eigenbelang. Het laatste waar men mij van kan verdenken is dat ik enige sympathie zou koesteren voor de toenmalige minister van cultuur Bert Anciaux maar was er een andere optie dan het project op een bepaald moment te aborteren? Hoe zou dit cultureel vuurtorenproject een zaal van 2000 zitjes (!) hebben kunnen doen vollopen en jaarlijks 250.000 bezoekers lokken, zonder schade te berokkenen aan het nauwelijks 50 km verderop gelegen Concertgebouw of De Singel? Ondanks de marktonderzoeken van Rik Pinxten heb ik daar nooit in kunnen geloven. Was het Forum niet één van de grootste, aan Wagner gewaagde, utopieën van Mortier ? Alleen buiksprekers die geen verantwoordelijkheid dragen, zien dat niet.
Mortier lag niet wakker van een utopie meer of minder. Het hoeft niet te verbazen dat hij Europa goedgezind was. Enkel kunstenaars hadden Europa een aangezicht gegeven, zo vond de jonge Mortier. Politici hadden afgedaan. Later ging hij dan toch het politieke project Europa omarmen. Redenen om eurosceptisch te zijn, zijn er anders genoeg. Zonder Europa geen frictie tussen Grieken en Duitsers en vandaag allicht geen conflict op de Krim. Is Europa de moeite waard? Daar ben ik nog altijd niet van overtuigd. We weten dat Europa aan elke Belg 502 euro kost maar niet wat het opbrengt, zoals Herman Matthijs deze week voorrekende. Europa moet, wat mij betreft, nog altijd bewijzen dat het in staat is datgene te waarborgen dat het claimt als zijn bestaansrecht namelijk duurzame vrede in de regio. Linkse recepten zijn wel vaker gebaseerd op mistige utopieën, vaak ontberen ze alle realiteitszin. Utopieën zijn razend interessant maar horen thuis in het theater. Ze daar doorleven heeft een heilzaam effect. Wanneer wij dan even later, aangesterkt terug op de straat staan om ons opnieuw in het echte leven te storten, kunnen we er weer een beetje beter tegen. Utopieen maken het schone weer in de kunst, ze falen in de politiek.
“Geld voel ik niet graag, ik vind het zelfs vuil", aldus Mortier aan De Tijd. Hoe wereldvreemd hij wel kon zijn bewees hij toen hij er zich over verwonderde dat een auto gemakkelijk 16.000 euro kostte, geld dat hij niet had, zo voegde hij eraan toe. Dat zei hij nadat hij zich in New York een ontslagregeling had laten betalen van 330.000 $. Linksen en geld: altijd loert hypocrisie om de hoek.
Over het aan gang zijnde democratiseringsproject - opera in de cinema - heeft hij altijd bijzonder smalend gedaan. Voor iemand die zijn hele professionele leven in het theater heeft doorgebracht zonder daar een euro voor te moeten betalen is het misschien een begrijpelijke reactie. Binnen de overlevingsstrategie van opera is het evenwel de belangrijkste ontwikkeling van het laatste decennium, een ontwikkeling waar hij, de grote vernieuwer van het genre, nu eens niets mee te maken had.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten