dinsdag 26 november 2019

Phelim McDermott met Akhnaten in New York (*****)

Anthony Roth Costanzo als Akhnaten © Paola Kudacki

ABENDLICH STRAHLT DER SONNE AUGE

Akhnaten is een stuk over de opgang en de neergang van een messiaans visionair, een kunstenaar die tegelijk een machtspoliticus wilde zijn, een Icarus die iets te dicht bij de zon wilde vliegen. Anno 1984 meent Philip Glass in Achnaton vooral een positief personage te herkennen want hij plaatst hem op één rij met Albert Einstein en Mahatma Ghandi, twee persoonlijkheden die een grote impact hadden op hun tijd. Met “Einstein on the Beach” en Satyagraha vormt Akhnaten sindsdien een trilogie. Dat ik geen onvoorwaardelijke fan ben van minimal music heb ik vroeger al uit de doeken gedaan. Akhnaten is echter Philip Glass’ beste en meest toegankelijke opera. De hypnotische muziek brengt de luisteraar onverwijld in een geestelijke trance. Die kan even snel weer verdwijnen wanneer het besef binnensijpelt platgeslagen te worden door een overmaat aan herhalingen en al te grote gelijkvormigheid van de thematische variaties. Anders uitgedrukt : de herhaling is zowel de ruggegraat als de grootste vijand van repetitieve muziek!

Phelim McDermott vindt scènische oplossingen die deze muziek passen als een handschoen. Ten eerste ensceneert hij het stuk zoals het klinkt, dat wil zeggen als een lang uitgesponnen ritueel. De uiterst langzaam schrijdende personages plaatsen het werk vanzelf in een ander tijdsbesef, geheel in overeenstemming met de wetten die ook het universum van Robert Wilson beheersen, niet toevallig een medewerker van Glass van het eerste uur.

Ten tweede houdt hij de aandacht gaande door niets minder als een visuele pendant van de partituur te creëren. Het repetitieve van de muziek krijgt het daardoor dubbel zo zwaar om zijn slopende werk te verrichten. In de meeste scènes wordt dat uitstekend ingevuld door het jongleursteam van Sean Gandini. Het gooien met ballen is niet zomaar redondant-illustratief. Het is net zo abstract en vergt net zoveel gemillimeterde precisie in de uitvoering als de muziek. Samen passen ze wonderwel samen. De kostuums van Kevin Pollard versterken het artificiële karakter van deze archaïsch-utopische wereld. Minutenlang wordt de nieuwe koning tijdens de kroningsscène in een pak gehesen dat zowel de Egyptische, de Russisch-Orthodoxe als de Elizabethaanse iconografie in zich verenigt. De gekrakeleerde spandex-uniformen van de jongleurs herinneren aan een uitgedroogde rivierbedding. Tom Pye’s decor biedt een scenografische oplossing op drie niveau’s waar plaats is voor een Javaans schimmenspel, rituelen en een uitbundige celebratie van de Zon.

Mezzo-sopraan J’Nai Bridges als Akhnatens vrouw Nefertiti klinkt mannelijker dan haar echtgenoot, de contratenor Anthony Roth Costanzo. De zeer gaaf zingende Costanzo is perfect gecast als de fragiele visionair. Het liefdesduet is één van de muzikale en scènische hoogtepunten van de avond. Disella Larusdottir levert de stratosferische hoge noten voor de moeder (Queen Tye). Zachary James, een artiest met tonnen ervaring op Broadway, imponeert met de spreekrol van de verteller, tevens de geest van Amenhotep III, vader van Achnaton. In de voorlaatste scène muteert hij naar een geschiedenisprofessor die zijn verveelde leerlingen onderricht over een opgraving rond de stad die Achnaton bouwde. Karen Kamensek laat de partituur gloeien als vintage Glass.

Jonathan Friend, 30 jaar lang artistic administrator naast James Levine werd onlangs vervangen door Michael Heaston. Dat lijkt erop te wijzen dat er ook op het vlak van de casting één en ander zou kunnen veranderen aan de Met. Is deze productie exemplarisch voor de Met nieuwe stijl, ze is tevens exemplarisch voor het project “Live in HD”. Zoals steeds komt gastvrouw Joyce Didonato weer uit een doosje.

Deze bloedmooie productie is een must see voor fans van Philip Glass. Reprise in Kinepolis op 2 december. Ondertitels zijn er enkel voor de hymne aan de zon.

Zachary James als Verteller/Amenhotep III © Karen Almond

Geen opmerkingen: